नेपालमा मनाइने चाडपर्वहरू मध्ये महिलामात्रले मुख्य रूपमा मनाउने विशेष पर्व हो हरितालिका तीज। यो पर्वलाई नेपाली नारीहरूको महान् चाडका रूपमा चिनिन्छ। प्रत्येक वर्ष भाद्र शुक्ल तृतीयाका दिन श्रद्धा, भक्ति र उल्लाससहित यो पर्व मनाइन्छ।
तीजको धार्मिक महत्त्व
हरितालिका तीजलाई भगवान शिव र पार्वतीसँग गहिरो सम्बन्धित गरिएको छ। कथाअनुसार पार्वतीले भगवान शिवलाई पाउन कठोर व्रत र तपस्या गर्नुभएको थियो। उहाँको समर्पण, श्रद्धा र भक्ति देखेर शिवले पार्वतीलाई स्वीकार गर्नुभयो। त्यसै स्मरणमा नारीहरूले व्रत बस्दै शिव–पार्वतीको पूजा–अर्चना गर्ने परम्परा आजसम्म चलेको छ।
यसरी तीजले नारीको श्रद्धा, आत्मबल र वैवाहिक जीवनप्रतिको विश्वासलाई उजागर गर्छ। विवाहित नारीहरूले आफ्ना परिवार र पतिका दीर्घायु, स्वास्थ्य र समृद्धिको कामना गर्दै व्रत बस्छन् भने अविवाहित युवतीहरूले राम्रो जीवनसाथीको प्राप्तिको लागि व्रत बस्ने प्रचलन छ।
तीजको सांस्कृतिक विशेषता
धार्मिक दृष्टिले महत्वपूर्ण भए पनि तीज केवल व्रत र पूजा–अर्चनामा सीमित छैन। यस दिन दिदीबहिनीहरू आ–आफ्नो माइत जाने, दर खाने, गीत–संगीत र नृत्य गर्ने विशेष अवसर पनि हो। तीजका गीतहरूमा महिलाले आफ्नो दुख–सुख, सामाजिक परिवेश र जीवनका अनुभव व्यक्त गर्छन्।
यसरी तीज नारीहरूको भित्री भावना प्रकट गर्ने, एक आपसमा भेटघाट गर्ने र संस्कृतिलाई निरन्तरता दिने पर्वका रूपमा समेत स्थापित छ।
समाजका लागि सन्देश
तीज पर्वले नारीको भूमिकालाई मात्र उजागर गर्दैन, यसले परिवारमा एकता, प्रेम र समर्पणको सन्देश पनि दिन्छ। धर्म, संस्कृति र आत्मबलको समिश्रणका साथ मनाइने तीजले सम्पूर्ण नेपाली समाजमा सहिष्णुता, सद्भाव र मौलिक परम्पराको संरक्षणमा प्रेरणा प्रदान गर्छ।
शुभकामना
यस हरितालिका तीजको पावन अवसरमा सम्पूर्ण दिदीबहिनी तथा मातृशक्तिहरूमा सुख, शान्ति, स्वास्थ्य र समृद्धिको हार्दिक मंगलमय शुभकामना व्यक्त गर्दछु।
